W zamieszczonym na naszym portalu artykule Fotowoltaiczne przystanki autobusowe – cz. 1 opisano zaawansowany produkt, który został zrealizowany przez firmę Helioenergia w ramach projektu: „Autonomiczny przystanek komunikacji publicznej z wbudowanym systemem dynamicznej informacji pasażerskiej” akronim APKOP.

W artykule zawarto szczegółowe informacje na temat założeń, jakie były podstawą do opracowania prototypu pod nazwą “Helio Smart Shelter”. Pokazano także zdjęcia gotowego i w pełni funkcjonalnego przystanku, który prezentowano, między innymi a COP24, czyli Konferencji Narodów Zjednoczonych w sprawie Zmian Klimatu, która odbyła się w Katowicach w 2018 roku. W części drugiej artykułu zostaną przedstawione najważniejsze innowacje elementy, jakie zaimplementowano w tym produkcie oraz jakie są dalsze jego losy.

Typowe, także te nowoczesne, przystanki autobusowe nie kojarzą się z innowacjami ani z fotowoltaiką. Podstawowa ich funkcja to ochrona pasażerów przez niekorzystnymi zjawiskami pogodowymi, takimi jak opady atmosferyczne czy silny wiatr. Ponadto oferują one miejsce do siedzenia oraz tablice informacyjne z rozkładem jazdy. Jeśli mówimy już o innowacyjnych rozwiązaniach, to pierwsze na myśl przychodzą: dynamiczna informacja pasażerska oraz wielkopowierzchniowe reklamy. Na tym właściwie kończą się innowacje, które możemy spotkać na typowym przystanku komunikacji miejskiej. W związku z tym można zdać pytanie: 

Czy przystanek autobusowy może być innowacyjny ? 

Odpowiedź nie jest prosta, bo zależy od tego jak tę innowację zdefiniujemy. Jednak jak podaje podręcznik OSLO 2018 (a za nim Główny Urząd Statystyczny) innowacja to: „Wdrożenie nowego lub ulepszonego produktu (wyrobu lub usługi) bądź procesu biznesowego (lub ich kombinacji), znacznie różniącego się od produktów poprzednio wprowadzonych na rynek lub procesów wykorzystywanych w przedsiębiorstwie” [1,2].

Helio Smart Shelter dobrze wpisuje się w tę definicję. Opracowany produkt jest nowy i znacząco ulepszony względem dostępnych na rynku przystanków, a także znacząco się od nich różni. Dotyczy to zarówno samego projektu architektonicznego, jak również funkcjonalności oraz tego w jakiś sposób zostały one zrealizowane. 

W przypadku tego bezprecedensowego rozwiązania kluczowy czynnik to integracja fotowoltaiki z elementami architektonicznymi przystanku, co pozwala na jego samowystarczalność energetyczną. Same moduły także są oryginalne, gdyż opracowane jako element przystanku. Nowością jest zastosowanie energooszczędnych ekranów typu „e-ink”, które obsługują dynamiczną informację pasażerską. Ponadto przystanek osiada takie elementy jak: 

  • kamery monitoringu, dzięki którym przystanek zapewnia wyższy poziom bezpieczeństwa pasażerów
  • dynamiczne sterowanie oświetleniem przystanku
  • przewodowe i bezprzewodowe ładowanie telefonów komórkowych i innych urządzeń przenośnych 
  • hot spot 

Najciekawszy jednak (nie spotykany w żadnym inny przystanku) jest rodzaj zastosowanych modułów fotowoltaicznych, które znajdują się zarówno na dachu, jak i boku oraz ścianie tylnej. W Helio Smart Shelter  zastosowano typowe krzemowe ogniwa fotowoltaiczne, które połączono z koncentratorem luminescencyjnym. Takie połączenie jest ciekawe wizualnie oraz zwiększa sprawność modułów o 15%. Cały układ może być wyposażony w akumulatory i pracować autonomicznie. Opcją z zakresu bezpieczeństwa może także być system rozpoznawania sytuacji, w których pasażer oczekujący na autobus zasłabnie. W takim przypadku automatycznie powiadamiane są odpowiednie służby. 

Nagromadzenie tylu zaawansowanych elementów powoduje, że cena takiego obiektu znacząco rośnie, przy czym jest porównywalna z cenami elementów małej architektury miejskiej takich jak choćby ławka na placu Biskupim w Krakowie [3]. 

Okazuje się jednak, że takie nagromadzenie różnych innowacyjnych elementów niekoniecznie jest pożądane w jednym produkcie. Dlatego opracowano uproszczoną wersję nowoczesnego przystanku autobusowego zasilanego z dedykowanych modułów PV. Przystanki opracowały i zainstalowały w centrum przesiadkowym w Mikołowie firmy: Helioenergia i Fulco System z Gliwic. 

Rys. 1. Widok przystanków autobusowych w centrum przesiadkowym w Mikołowie

W Mikołowie stanęły przystanki z systemem informacji pasażerskiej zasilane wbudowanymi w zadaszenie modułami fotowoltaicznymi. 

Obraz zawierający na wolnym powietrzu, niebo, drzewo, budynek

Opis wygenerowany automatycznie

Rys. 2. Częściowo przezroczyste moduły PV zainstalowane jako element dachu na przystanku w centrum przesiadkowym w Mikołowie

W opisywanej inwestycji zastosowano wiaty Fulco Model WIT071.02 zintegrowane z instalacją PV składającą się sześciu modułów. Przystanek posiada tablicę informacji pasażerskiej z ekranem dotykowym, dwie ławki z drewnianym siedziskiem, dwie przysiadki, system odprowadzania wody oraz ścianki wypełnione szkłem bezpiecznym z możliwością naniesienia sitodruku oraz oświetlenie LED. 

Jak widać zachowano najważniejszą innowację, tj. zintegrowane moduły PV, które pozwalają na dostarczanie do przystanku zielonej energii eklektycznej (pochodzącej z modułów PV na jego dachu). 

Można spodziewać się, że ta technologia zostanie wkrótce wdrożona w wielu polskich miastach oraz posiada duży potencjał eksportowy.

W publikacji wykorzystano informacje i zdjęcia od firmy Helioenergia oraz powszechnie dostępne materiały w tym:

1. Podręcznik Oslo 2018, czwarta edycja, autor: OECD and Eurostat, miejsce publikacji: Paryż – Luksemburg 2018 r.

2. https://stat.gov.pl/metainformacje/slownik-pojec/pojecia-stosowane-w-statystyce-publicznej/4063,pojecie.html

3. https://krakow.naszemiasto.pl/krakow-lawka-na-placu-biskupim-za-228-tys-zlotych-zaczela/ar/c1-9048173

4. Folder informacyjny FULCO System Wiata przystankowa INTELI | WIT071.02